PANCA WEWARAH

Wewarah Jawa kang adiluhung asring karacik awujud tembang kang edi peni. Kejaba minangka karya sastra kang endah, kanthi wujud tembang bisa luwih rumesep ing ati. Minangka conto, Serat Kalatidha karyane pujangga agung RNg Ranggawarsita (1802-1874 M) diracik wujud tembang Sinom, dumadi saka sapupuh pambuka lan 12 pupuh isine. Pupuh kapitu Serat Kalatidha iki, katelah ‘Zaman Edan’.

Kejaba iku, supaya ora gampang kececer lan tansah cumanthel ing ati, wewarah Jawa uga asring karacik awujud tembung utawa ukara kang gampang dieling-eling. Minangka conto, keparenga aku ngaturake wewarah Jawa lima kang karacik kanthi tembung utawa ukara sarwa lima, sing dak sebut Panca Wewarah.
MA-LIMA

Uripe manungsa bakal nistha lan cilaka yen nganti keblasuk nindakake pakarti Ma-Lima. M-ain (ngabotohan), m-adon (zina, slingkuh, royal), m-inum (ndem-deman inuman keras), m-adat (ndem-ndeman candu, narkoba, ganja), m-aling (colong jupuk, korupsi).
LIMA-A

Uripe manungsa bakal mulya yen bisa ngugemi lan ndarbeni Lima-A: Pusak-a (cekelan, gaman, pandom, paugeran urip, yaiku agama), garw-a (sigaraning nyawa, bojo, kang bisa nentremake urip), turangg-a (panggaotan, tetumpakan, pagaweyan kanggo luru kebutuhan ngaurip), wism-a (papan pangeyube urip), kukil-a (panglipur, barang-barang seni, sarana kanggo nglandhepake rasa pangrasa).
BA-LIMA

Wong yen arep milih anak mantu, ukuran ideale Ba-Lima: B-ibit (keturunan saka keluwarga kang becik), b-abad (riwayate urip tanpa cacat, ora nate tumindak nistha), b-ebed (lantip, pinter, cerdas), b-ebed (bregas, bagus, ora crobo), b-obot (cekel gawe, tanggung jawab, mapan, ora lonthang-lanthung).
MA-LIMA

Kewajibane wong wadon marang garwane iku Ma-Lima, supaya tentrem bale wismane. M-acak (tansah tampil bregas, resik, wangi sedhep, ora nglomprot), m-asak (ngladeni dhaharan kang nyocoki selerane garwa), m-lumah (aja wegah/ogah-ogahan “ngladeni” garwa), m-anak (kudu siap lan rila nglairake anak), m-radani (bisa ngrumat omah kanthi becik, resik, endah).
LIMA-E

Wong urip ana ing alam donya iku ora kalis saka rubeda lan pacobaning urip. Kanggo ngadhepi rubeda lan pacobaning urip iki, Cak Nun, Kyai ‘Mbeling’ saka Jombang paring wewarah marang umat Muslim sing disebut Tamba-Ati, kang dumadi saka limang perkara, yaiku Lima-E.

Maca Al Qur’an sakmaknan-e (maca, mangerteni lan ngamalke Al Qur’an), zikira kang suw-e (tansah eling lan memuji marang Allah SWT), sholat wengi aja sup-e (tansah sholat sunnah tahajud), prihatina kanthi padharan kang luw-e (tansah pasa sunnah), sarta kumpulana wong kang becik ing panggaw-e (caketana lan tansah nyuwun pitedah marang wong kang soleh).

Ature: H. Soepeno

SUMBER :http://glondongan.blogsome.com/2007/01/04/panca-wewarah/