BLENCONG

Blencong
16-07-2007
Dening Sindhunata
Ila-ila

TEMEN, temen-temen lan temenan, iku sipating watak sing kudune dadi darbeking para pemimpin lan pangembating praja. Lire, pemimpin iku kudu duweni sipat sinatriya. Gembleng lan anteping tekad, yaiku wataking satria. Mula jeneng nyingkuri sipating satria, yen pemimpin iku tansah gojag-gajeg ora teges, mangu-mangu kuatir kleru. Sipat lan watak mau diwedharake kanthi tarwaca ing Serat Bhagavadgita, sing wus maringi sakehing daya cipta tumraping jagading susastra lan padhalangan ing tanah Jawa iki.

Wose, Serat Bhagavadgita ngemot pirembuge Kresna lan Arjuna ing perang Bharatayudha. Arjuna gojag-gajeg anggone ngadhepi paperangan, maju apa mundur. Jalarane, dheweke kudu nyirnakake kadange dhewe. Ala kaya ngapa, Duryodhana lan para Kurawa ya isih tunggal dulur. Bisma isih kaprenah sesepuhe, lan Durna ya nate dadi gurune. Ing kahanan mangu-mangu iku, Kresna ngelingake, jeneng nyelaki dharmaning kesatria, yen Arjuna ora banjur mudhun ing ngayuda.

Miturut Prof Dr Piet Zoetmulder, ahlining sastra Jawa Kuna, sejatine ana filsafat lan etika sing luwih jero, sing ndhasari wulang wuruking Batara Kresna mau. Filsafate yaiku, dating manungsa iki langgeng, mung ragane sing bakal sirna. Dadi wong iku yen mati, mung ragane sing ora ana. Yen pangandhel iki diugemi, wong bakal dadi wicaksana anggone ngadhepi urip lan patine. Wani temen merga ngandel, menawa pati iku ora bakal nyirnaake uripe sing langgeng.

Dene etikane yaiku, saben wong iku duweni swadharma-ne dhewe-dhewe. Wong sing tinakdirake dadi satria, ya kudu wani nglungguhi swadharmaning satria. Perang iku klebu dadi kuwajibaning satria. Mula satria sing ora wani perang, dheweke bakal dadi titah sing nyingkuri swadharmane. Yen mengkone, wong mau ora bisa nggayuh pakerting sinatria.

Adedhasar filsafat lan etika mau, manungsa sejatine wus sumedya nampa ganjarane. Umpamaa, asor ing ngayuda, dheweke tetep ginanjar berkah lan kamulyan ing swarga. Umpamaa, unggul ing ngayuda, dheweke bakal ngranggeh kamulyan lan jaya kawijayan ing alam donya iki. Mula, yen ora wani perang, dheweke mung bakal nemoni kanistan lan cecamahing wong akeh.

Miturut Prof Zoetmulder, wulang wuruke Serat Bhagadvadgita iku uga tinurun ing sastra Jawa kuno, lire ing kekawin Bhismaparwa lan Bharatayudha. Kekawin Bharatayudha ngringkes piwulang mau dadi mung rong pupuh (X, 12,13). Kresna maringi panglimbang, supaya Arjuna ora mangu-mangu maneh mudhun ing ngayuda, merga Arjuna bakal nerak anggering tata lan adat, sing wis dadi dhasar ginelaring jagad, yen minangka satria dheweke mundur saka ngayuda: kuneng sira Janardanasekung akon sarosapranga, apan hila-hilang ksinatriya surud yan ing paprangan.

Tembung hila-hila utawa ila-ila iku ngemu surasa sing jero. Hila-hila iku tegese apa wae kang nerak lan nglanggar dharma, mula uga kena diarani dosa. Ing basa Jawa modern, ila-ila ditegesi sumpah serapah, lan pituture wong tuwa sing kudu diturut. Wong bakal kena ila-ila, yen ora netepi dharmane, sing wus kinanthen ana ing dhirine salaras karo titahe.

Kaya wis diaturake ing dhuwur, pemimpin kudune tansah ndarbeni sipat sinatriya. Lan netepeni dharmaning satria, pemimpin mau kudune ora mangu-mangu wedi kleru, lan gojag-gajeg ora teges. Pemimpin mau bakal kena ila-ila, yen dheweke ora netepi dharmaning pemimpin, sing wajibe pancen kudu wani mundhut kaputusan sing prelu murih masyarakat iki dadi adil, makmur lan tentrem.

Lan palaganing paprangan zaman saiki dudu Kurusetra, nanging jagading korupsi, lan jagading politik sing kebak doracara, melik nggendhong lali, lan manah ing kapentingan dhiri pribadi, kumalungkung, lan ngremehake rakyat. Mula dadi pemimpin iku ora mung golek kursi, lan golek alem. Kanggo netepi dharmaning pemimpin ing alam Indonesia zaman saiki, pemimpin aja surud saka ing ngayuda: mbrasta korupsi lan merangi politik sing culika. Yen ora, mbuh kapan, pemimpin mau bakal kenas ila-ila. Dudu mung rakyat, nanging luwih-luwih ukume jagad iki dhewe, sing bakal nekake ila-ila tumrap pemimpin mau. Merga jagad iki wis netepake dharma lan swadharma, sapa nerak lan nglanggar, bakal kena ila-ila.

Mula, amrih ora kena ila-ila mau, pemimpin aja tansah mangu-mangu wedi kleru, gojag-gajeg ora teges. Miturut pituturing Serat Wedhatama, pemimpin mau kudune "waspada ing patrap, mangayut ayat winasis, wasana wosing jiwangga, melok tanpa aling-aling". Lire, anggone mutusake, aja nganti kaling-kalingan kapentingane raga. Patrape kudu temen ngendelake anteping tekad, sing lair saka winasising jiwa lan suksma.
(35/)

SUMBER : http://kejawen.suaramerdeka.com/index.php?id=210